Alp Er Tunga kimdir? “Alp Er Tunga öldü mü?” ağıtı nedir? Alp Er Tunga nitekim yaşadı mı? Gerçek mi, efsane mi?

Alp Er Tunga kimdir? Alp Er Tunga nitekim yaşadı mı? Gerçek mi, efsane mi? sorularının cevabı merak ediliyor. Alp Er Tunga’nın, Turancılarca Türklerin eski cetlerinin soyundan geldiği öne sürülür. Ayrıyeten, Divân-ı Lügati’t-Türk’te ve Kutadgu Bilig’de, İran destanı Şehnâme’nin kahramanlarından Efrasiyab (Afrasyab)’la birebir kişi olduğu belirtilir.

ALP ER TUNGA KİMDİR?

Alp Er Tunga, yahut Alp Er Tonğa (Altay Türkçesi: İlb Er Tonga], efsanevi bir Türk hakanıdır. Alp” (alp, yiğit, kahraman, bahadır)[, Er” (er, erkek, adam) ve tonğa” (babür/bebür) manasındadır. Vakit zaman Latife Hanı olarak bahsedilir. Tunga sözcüğü aslında leopar cinsinden yırtıcı bir hayvanın ismidir.

Tarihi kayıtlara nazaran “Türk Hakanı” Alp Er Tunga M.Ö. 7. yüzyılda yaşadı. Latife Türklerinin önderiydi. İranlılarla çaba etti. Hakkındaki efsanelere nazaran Türkistan, İran’ın bir kısmı ve Azerbaycan’ı kapsayan bölgede ‘Turan İmparatorluğu’ kurmuştu. Türk tarihinin en eski edebi ve siyasi metinlerinden kabul edilen Divan-ı Lügat-it Türk’te de Kutadgu Bilig’de de adil bir hükümdar ve kahraman bir savaşçı olarak ismi geçiyor.

İranlı şair Firdevsi’nin meşhur Şehname’sinde ise Alp Er Tunga ‘Afrasiyab’ sıfatıyla ‘İran’ın baş düşmanı’ olarak tasvir ediliyor. Selçuklu Türklerinin de atası kabul edilen Alp Er Tunga’nın mezarı bugüne kadar daha çok yeniden Türkmenistan’daki Merv kentinde aranıyordu. Zira Merv, Alp Er Tunga’nın kurduğu, bir bilim ve kültür merkezi haline getirerek devletini yönettiği bir kent olarak biliniyor. 2012 yılında da Alp Er Tunga’nın mezarının Merv’de bulunduğu gündeme gelmişti.

İsmi ve Tarihî Pozisyonu

Tunga sözcüğü aslında leopar cinsinden yırtıcı bir hayvanın ismidir. Bir yiğitlik simgesi olarak alplere isim diye verilir. Uzun saçlı olmak Tunga’yı çağrıştırdığı için alpler saç uzatırlar. Ayrıyeten cengaverler yırtıcı hayvanların bilhassa de aslan, kaplan, pars, tunga üzere hayvanların postlarını giyerler. Bu postlar savaşçılığın sembolüdür. Alpar Tunga Han, yanında iki tane tunga (leopar) ile resmedilir, sırtında da bir post vardır, postun dişleri başının üzerinden görünür. Tüm Türk Dünyasında olduğu kadar, İran ve Ortadoğu halklarının pek birçok tarafından tanınır. Selçukluların 33 ceddinden biri olarak sayılır. Yeraltındaki 100 sütunlu demir sarayında yaşar. Alpar sıfatıyla anılır. İran mitolojisinde ismi Afrasyab olarak geçer.

Ömrüyle ilgili bilgiler efsanelere dayanan Alp Er Tunga’nın, Turancılarca Türklerin eski cetlerinin soyundan geldiği öne sürülür. Ayrıyeten, Divân-ı Lügati’t-Türk’te ve Kutadgu Bilig[6]’de, İran destanı Şehnâme’nin kahramanlarından Efrasiyab (Afrasyab)’la birebir kişi olduğu belirtilir. Şehname’ye nazaran İran – Turan savaşları sırasında Zaloğlu Rüstem ile giriştiği çaba sırasında pusuya düşürülüp öldürülmüştür. Öldürülmesiyle ilgili Alp Er Tunga Sagusu, Divân-ı Lügati’t-Türk’ün çeşitli yerlerinde örnek metin olarak verildiği söylenmektedir.

ALP ER TUNGA GERÇEK Mİ?

Alp Er Tunga’nın gerçek mi efsane mi olduğu farklı tarihçiler tarafında farklı hallerde aktarılmıştır. Lakin kesin bir sonuca varılmamıştır.

TÜRK PROFESÖRÜ MEZARINI BULDUĞUNU BELİRTMİŞTİ

Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, ismi destanda ve yazıtlarda geçen efsanevi Türk hakanı Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu söyledi. Akademik etrafta büyük heyecan yaratan ve temkinli yaklaşılan bu açıklama hakkında Demir, detaylı bilgileri önümüzdeki günlerde paylaşacağını da ekledi.

“BUHARA’DA TARAFIMCA BULUNMUŞTUR”

Kelam konusu mezarı Orta Asya’nın en eski yerleşim bölgelerinden olan ve günümüzde Özbekistan hudutları içinde bulunan Buhari’de bulduğunu söyleyen Prof. Dr Necati Demir, toplumsal medyadan yaptığı paylaşımda “Türk dünyasına hürmet ile duyurumuzdur. Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga’nın mezarı Buhara’da tarafımca bulunmuştur. Detaylı bilgiler önümüzdeki günlerde. Türk dünyasına selam olsun” dedi.

Gündem